Σιδηροπενική αναιμία στα παιδιά: Αίτια & θεραπεία

Η σιδηροπενική αναιμία στα παιδιά αποτελεί μία από τις πιο συχνές αιματολογικές παθήσεις στην παιδική ηλικία, επηρεάζοντας σημαντικά την ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής τους. Παρά τη συχνότητά της, πολλοί γονείς δεν γνωρίζουν τι ακριβώς είναι, πώς προκαλείται και ποια είναι τα σημάδια που πρέπει να τους ανησυχήσουν. Σε αυτό το άρθρο, θα αναλύσουμε τι είναι η σιδηροπενική αναιμία στα παιδιά, ποιοι παράγοντες κινδύνου συμβάλλουν στην εμφάνισή της, πώς εκδηλώνεται, καθώς και πώς μπορεί να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

Τι είναι η σιδηροπενική αναιμία στα παιδιά;

Η σιδηροπενική αναιμία στα παιδιά είναι μια κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα σιδήρου στον οργανισμό είναι ανεπαρκή, με αποτέλεσμα τη μειωμένη παραγωγή αιμοσφαιρίνης, μιας πρωτεΐνης που μεταφέρει το οξυγόνο στα κύτταρα του σώματος. Αποτελεί την πιο συχνή μορφή αναιμίας στα παιδιά και εμφανίζεται κυρίως κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών ζωής, όταν οι ανάγκες του οργανισμού για σίδηρο είναι ιδιαίτερα αυξημένες.

Παράγοντες κινδύνου της σιδηροπενικής αναιμίας στα παιδιά

Οι πιο συχνοί παράγοντες κινδύνου που οδηγούν σε σιδηροπενική αναιμία στα παιδιά είναι:

Διατροφικές συνήθειες: Χαμηλή κατανάλωση τροφών πλούσιων σε σίδηρο, όπως κόκκινο κρέας, ψάρι, όσπρια και φυλλώδη λαχανικά, οδηγεί σε ανεπαρκή πρόσληψη. Επιπλέον, η υπερβολική κατανάλωση αγελαδινού γάλακτος, μπορεί να μειώσει την απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό.
Πρόωρη γέννηση και χαμηλό βάρος γέννησης: Τα πρόωρα και λιποβαρή βρέφη έχουν χαμηλότερα αποθέματα σιδήρου. Μελέτες έχουν δείξει πως το μικρό βάρος γέννησης και ιδιαίτερα μικρότερο από 2.500 g σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο σιδηροπενίας.
Χαμηλά επίπεδα σιδήρου της μητέρας: Η ανεπαρκής σιδηροπενική κατάσταση της μητέρας κατά την εγκυμοσύνη επηρεάζει άμεσα τα αποθέματα σιδήρου του νεογνού. Εάν το νεογνό δεν λάβει σίδηρο από διατροφή ή συμπληρώματα, η ανεπάρκεια επιμένει.
Αυξημένες ανάγκες κατά την ανάπτυξη: Η ταχεία ανάπτυξη των βρεφών και εφήβων συνοδεύεται από αυξημένες απαιτήσεις σε σίδηρο. Αν αυτές δεν καλυφθούν, εμφανίζεται σιδηροπενική αναιμία.
Γαστρεντερικά προβλήματα και χρόνια απώλεια αίματος: Παθήσεις όπως η κοιλιοκάκη ή οι παρασιτώσεις μειώνουν την απορρόφηση σιδήρου, ενώ φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου μπορούν να μειώσουν την απορρόφηση ή να προκαλέσουν απώλεια σιδήρου.
Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες: Μελέτες σε ΗΠΑ, Πουέρτο Ρίκο, Νέα Υόρκη, Κολομβία, κ.ά. δείχνουν ότι παιδιά από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα ή περιορισμένη πρόσβαση σε ποιοτική διατροφή έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο σιδηροπενίας, λόγω χαμηλής κατανάλωσης ζωικών προϊόντων και πρωτεϊνών.
Απουσία ή καθυστέρηση εισαγωγής συμπληρωματικής τροφής: Εάν δεν γίνει εισαγωγή τροφών πλούσιων σε σίδηρο από τον 6ο μήνα, ειδικά στα θηλάζοντα βρέφη, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης αναιμίας.

Κλινικά συμπτώματα

Η σιδηροπενική αναιμία στα παιδιά μπορεί να εκδηλωθεί με ποικιλία συμπτωμάτων, τα οποία συχνά περνούν απαρατήρητα. Τα συνηθέστερα περιλαμβάνουν:

Ωχρότητα (ιδίως σε πρόσωπο, παλάμες, νύχια)
Κόπωση και έλλειψη ενέργειας
Ευερεθιστότητα και κακή διάθεση
Μειωμένη όρεξη και απώλεια βάρους
Δυσκολία συγκέντρωσης και μαθησιακά προβλήματα
Μειωμένη σωματική δραστηριότητα ή απροθυμία για παιχνίδι
Ξηρό, εύθραυστο δέρμα και νύχια (π.χ. σπασμένα, θαμπά νύχια)
Απώλεια μαλλιών ή αδύναμα μαλλιά

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, μπορεί να παρουσιαστούν:

Ταχυκαρδία (γρήγορος καρδιακός παλμός)
Δύσπνοια κατά τη δραστηριότητα

Επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών

Η σιδηροπενική αναιμία, όταν παραμένει αδιάγνωστη ή χωρίς θεραπεία, μπορεί μακροπρόθεσμα να οδηγήσει σε σημαντικές επιπτώσεις για την υγεία και την ανάπτυξη του παιδιού. Πιο συγκεκριμένα, η έλλειψη σιδήρου επηρεάζει άμεσα βασικές λειτουργίες του οργανισμού, προκαλώντας:

Καθυστέρηση στην ψυχοκινητική ανάπτυξη του, με επιπτώσεις σε λόγο, κίνηση και κοινωνικές δεξιότητες.
Μειωμένη σχολική επίδοση και δυσκολία στη συγκέντρωση ή τη μνήμη.
Αλλαγές στη συμπεριφορά, όπως υπερκινητικότητα, απομόνωση ή ευερεθιστότητα.
Αδυναμία του ανοσοποιητικού συστήματος, με συνέπεια μεγαλύτερη ευπάθεια σε λοιμώξεις.
Ανεπαρκή αύξηση βάρους και ύψους, ειδικά σε μικρότερες ηλικίες.

Σιδηροπενική αναιμία στα παιδιά- Διάγνωση

Η διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας στα παιδιά στηρίζεται σε ένα σύνολο βασικών αιματολογικών εξετάσεων, που βοηθούν στην αξιολόγηση τόσο των επιπέδων αιμοσφαιρίνης όσο και των αποθεμάτων σιδήρου στον οργανισμό. Οι κυριότερες εξετάσεις περιλαμβάνουν:

Αιμοσφαιρίνη (Hb): Χαμηλές τιμές αιμοσφαιρίνης υποδηλώνουν την ύπαρξη αναιμίας.
Αιματοκρίτης (Hct): Αντικατοπτρίζει την αναλογία των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα και συνήθως είναι μειωμένος σε περιπτώσεις αναιμίας.
Φερριτίνη ορού: Αποτελεί τον πλέον ευαίσθητο δείκτη για την εκτίμηση των αποθηκών σιδήρου στον οργανισμό. Χαμηλές τιμές φερριτίνης επιβεβαιώνουν έλλειψη σιδήρου. Ωστόσο, επειδή η φερριτίνη αυξάνεται σε φλεγμονώδεις καταστάσεις, η μέτρηση της CRP (C-αντιδρώσας πρωτεΐνης) είναι σημαντική για να αποκλειστεί φλεγμονή που μπορεί να αλλοιώσει την αξιοπιστία της φερριτίνης.
MCV (Μέσος Όγκος Ερυθρών Κυττάρων): Συνήθως είναι χαμηλός σε σιδηροπενική αναιμία, υποδηλώνοντας μικροκυττάρωση (δηλαδή μικρό μέγεθος των ερυθρών αιμοσφαιρίων).
Σίδηρος ορού: Μετράται για να εκτιμηθεί η άμεση συγκέντρωση σιδήρου στο αίμα. Σε σιδηροπενία είναι μειωμένος.
Ολική Σιδηροδεσμευτική Ικανότητα (TIBC): Αυξάνεται σε σιδηροπενική αναιμία, καθώς ο οργανισμός προσπαθεί να «δέσει» όσο το δυνατόν περισσότερο σίδηρο.
Κορεσμός τρανσφερρίνης: Ένας επιπλέον δείκτης που δείχνει το ποσοστό της τρανσφερρίνης (πρωτεΐνης μεταφοράς σιδήρου) που είναι συνδεδεμένο με σίδηρο. Σε σιδηροπενία είναι χαμηλός.

Οδηγίες πρόληψης

Η πρόληψη της σιδηροπενικής αναιμίας ξεκινά από τις πρώτες ημέρες της ζωής ενός παιδιού και βασίζεται κυρίως σε κατάλληλες διατροφικές πρακτικές. Ειδικότερα:

Ισορροπημένη διατροφή: Από την εισαγωγή της στερεάς τροφής (γύρω στον 6ο μήνα), είναι απαραίτητο να συμπεριλαμβάνονται τροφές πλούσιες σε σίδηρο, όπως κόκκινο κρέας, ψάρι, αυγά, φακές, ρεβίθια και εμπλουτισμένα δημητριακά.
Κατανάλωση βιταμίνης C: Η ταυτόχρονη λήψη βιταμίνης C από τροφές όπως τα εσπεριδοειδή, η ντομάτα και η πιπεριά, ενισχύει την απορρόφηση του μη-αιμικού σιδήρου (φυτικής προέλευσης).
Αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης αγελαδινού γάλακτος: Το αγελαδινό γάλα σε μεγάλες ποσότητες, ιδιαίτερα σε ηλικίες κάτω των 12 μηνών, μπορεί να μειώσει την απορρόφηση σιδήρου.
Πρόληψη σε ομάδες υψηλού κινδύνου: Η προληπτική χορήγηση συμπληρωμάτων σιδήρου συστήνεται σε πρόωρα ή λιποβαρή νεογνά, καθώς και σε βρέφη με χαμηλά αποθέματα σιδήρου κατά τη γέννηση. Επίσης, σε περιπτώσεις όπου το ιστορικό της μητέρας ή κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες υποδηλώνουν αυξημένο κίνδυνο για αναιμία, απαιτείται έγκαιρη ιατρική αξιολόγηση και εξατομικευμένη παρέμβαση.

Σιδηροπενική αναιμία στα παιδιά- Θεραπεία

Η θεραπεία της σιδηροπενικής αναιμίας στα παιδιά βασίζεται κυρίως στη χορήγηση συμπληρωμάτων σιδήρου από το στόμα, σύμφωνα με τις οδηγίες του παιδιάτρου. Η θεραπεία διαρκεί συνήθως μερικούς μήνες, μέχρι να αποκατασταθούν τα αποθέματα σιδήρου. Σε ειδικές περιπτώσεις, όπου το παιδί δεν ανταποκρίνεται καλά ή υπάρχουν προβλήματα απορρόφησης, μπορεί να χορηγηθεί σίδηρος ενδοφλεβίως. Σε κάθε περίπτωση, η θεραπεία συνοδεύεται από βελτίωση των διατροφικών συνηθειών του παιδιού με ενσωμάτωση τροφών πλούσιων σε σίδηρο και τακτική ιατρική παρακολούθηση.

Μην αγνοείτε τα συμπτώματα-Επικοινωνήστε μαζί μας

Η σιδηροπενική αναιμία στα παιδιά είναι μια αντιμετωπίσιμη κατάσταση, αρκεί να ακολουθηθούν οι κατάλληλες θεραπευτικές οδηγίες. Με σωστή ενημέρωση και έγκαιρη δράση, κάθε παιδί μπορεί να έχει μια υγιή ανάπτυξη, χωρίς τις δυσάρεστες επιπτώσεις της αναιμίας. Εάν υποψιάζεστε ότι το παιδί σας μπορεί να παρουσιάζει συμπτώματα αναιμίας, μην καθυστερείτε. Επικοινωνήστε σήμερα με το ιατρείο μας στο Αίγιο ή στην Πάτρα, για να προγραμματίσουμε μια εξατομικευμένη παιδιατρική αξιολόγηση.

Σιδηροπενική αναιμία στα παιδιά: Αίτια & θεραπεία